Dlaczego skóra potrzebuje ochrony przeciwsłonecznej?

Dlaczego skóra potrzebuje ochrony przeciwsłonecznej?

Dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka potrzebne są małe dawki promieniowania UV. Dla naszego zdrowia wystarczy kilka minut ekspozycji na słońce dziennie, ale zazwyczaj jesteśmy pod bezpośrednim działaniem promieni słonecznych znacznie dłużej.

 

Promieniowanie ultrafioletowe – promieniowanie elektromagnetyczne, zajmujące szeroki zakres od światła widzialnego aż do promieniowania rentgenowskiego.

 

Zakres promieniowania UV:

  • UVA (320 do 400 nm)
  • UVB (280 do 320 nm)
  • UVC (100 do 280 nm)

 

Pozytywna i negatywna rola promieniowania UV

Udowodniono rolę promieniowania UV w syntezie witaminy D i metabolizmie wapnia. Naświetlanie promieniami UV ma jeszcze jeden ważny efekt – promuje fotolizę kwasu foliowego, co wpływa na funkcje rozrodcze i rozwój embrionalny człowieka.

Nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV prowadzi do szeregu niebezpiecznych zmian strukturalnych i funkcjonalnych skóry, które można podzielić na ostre i przewlekłe. Ostre skutki uboczne obejmują opaleniznę, zgrubienie skóry i oparzenia słoneczne. Do przewlekłych zaliczamy: przedwczesne starzenie się skóry i złośliwe zwyrodnienie komórek.

Kiedy światło słoneczne wnika w skórę, działa na kilka warstw jednocześnie – na naskórek i skórę właściwą. Naskórek składa się z ściśle upakowanych komórek keratynocytów, budulca naszej skóry, który chroni ją przed działaniem środowiska. Komórki melanocytów znajdują się w dolnej części naskórka (w warstwie podstawnej naskórka). Warstwa ta wytwarza barwnik melaninę, który odpowiada za kolor skóry. Osoby o jasnej karnacji mają mało melaniny, a osoby o ciemnej karnacji dużo.

 

Melanina to parasol dla promieni UV

Melanina pełni w skórze różne funkcje, a jedną z nich jest ochrona przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych. Kiedy promienie UVB pochodzące ze słońca przenikają przez naskórek, melanina przejmuje kontrolę i melanocyty zaczynają wytwarzać więcej pigmentu. Skóra zaczyna stopniowo ciemnieć, czyli powstaje opalenizna. Ale jeśli promieniowanie jest zbyt intensywne lub długotrwałe, a w skórze jest mało melaniny, wówczas keratynocyty zaczynają obumierać, wyzwalana jest reakcja zapalna, naczynia krwionośne rozszerzają się i powstaje oparzenie słoneczne.

 

Wpływ oparzeń słonecznych na zdrowie komórek skóry

Nadmiar słońca niekorzystnie wpływa na funkcje naskórka i skóry właściwej, mianowicie:

  • Maleje liczba komórki Langerhansa, a długość przydatków (dendrytów) maleje wraz ze wzrostem UVB. Komórki Langerhansa – obronne komórki skóry, odpowiedzialne za prawidłowego działanie układu immunologicznego.
  • UVA zwiększają syntezę metaloproteinaz macierzy i kolagenaz – enzymów niszczących kolagen i elastynę.
  • Oparzenia słoneczne zmniejszają liczbę receptorów witaminy A.
  • Oparzenie słoneczne przyczynia się do utleniania witaminy C.
  • Oparzenia słoneczne sprzyjają peroksydacji lipidów.

 

Różnica między uszkodzeniem struktur skóry pod wpływem UVB i UVA

Promieniowanie UVB (280-320 nm) Promieniowanie UVA (320-400nm)
Bezpośrednie działanie na genom Pośredni wpływ na genom
Ostre fotouszkodzenie skóry – oparzenie Generuje wolne rodniki
Stymulacja onkogenezy – proces prowadzący do powstania nowotworu Przewlekłe fotouszkodzenia skóry – fotostarzenie

 

Efekt działania promieniowania UV na skórę

  • Pogorszenie kondycji naskórka
  • Nieprawidłowy rozkład melaniny
  • Zmniejszone funkcje ochronne bariery skórnej
  • Wzrost TEWL
  • Zniszczenie kolagenu i elastyny
  • Rozpoczęcie fotostarzenia skóry

Skóra twarzy jest stale narażona na działanie promieni słonecznych, dlatego konieczne jest codziennie stosowanie kremu ochronnego z filtrami.

 

Co oznacza wskaźnik SPF?

Oznaczenie SPF określa współczynnik ochrony przeciwsłonecznej, tzn. wskazuje ile czasu opóźni on oparzenie na skórze w porównaniu ze skórą bez zaaplikowanego kremu. Na przykład przeanalizujmy krem z ochroną SPF15. Skóra bez nałożonego kremu ochronnego będzie zaczerwieniona po 10 minutach naświetlania, a skóra zabezpieczona kremem SPF15 – po 150 minutach.

 

Poznaj indeks UV

UV Indeks Opis Reprezentowany przez kolor Rodzaj ochrony
0–2 Brak zagrożeń Zielony Zalecane okulary przeciwsłoneczne jeśli masz wrażliwe oczy lub śnieg odbija promieniowanie słoneczne.
3–5 Średnie zagrożenie podczas dłuższego przebywania na słońcu Żółty Zalecane okulary przeciwsłoneczne, ochrona ubraniem ciała i głowy. Gdy promieniowanie jest najsilniejsze należy unikać przebywania w pełnym słońcu.
6–7 Wysokie i bardzo wysokie zagrożenie podczas dłuższego przebywania na słońcu Pomarańczowy Zalecane okulary przeciwsłoneczne, kremy z filtrem SPF 15 lub wyższym, ochrona ciała i głowy jasnymi ubraniami. Konieczne ograniczenie czasu przebywania na słońcu (od około 11:00 do 16:00 w lecie).
8–10 Bardzo wysokie zagrożenie podczas przebywania na słońcu Czerwony Zalecana ochrana jak powyżej. Dodatkowo należy bardzo dokładnie zabezpieczyć skórę nieosłoniętą ubraniami, gdyż może wystąpić szybkie opalenie lub oparzenie.
11+ Ekstremalne zagrożenie podczas przebywania na słońcu fioletowy Należy stosować wszelkie metody ochrony: okulary przeciwsłoneczne, kremy z filtrem o wysokim SPF, ubrania ochronne. Koniecznie należy ograniczyć czas przebywania na słońcu.

 

Jak prawidłowo aplikować prepar­­aty kosmetyczne z ochroną SPF

  1. Określ jak wysoki jest wskaźnik promieniowania UV. Najprościej jest to sprawdzić w aplikacji lub na dowolnej witrynie pogodowej. Jeśli wartość indeksu wynosi 3 lub więcej, wymagana jest ochrona.
  2. Nie ma jednej specjalnej techniki nakładania kremu przeciwsłonecznego. Najważniejsze jest, aby aplikować go w wystarczającej ilości. Są to dwa miligramy na centymetr kwadratowy skóry.
  3. Przed nałożeniem głównego produktu z filtrem przeciwsłonecznym wszystkie poprzednie produkty pielęgnacyjne muszą całkowicie wchłonąć się w skórę lub też korzystasz z kremu na dzień, jaki ma już zawartą ochronę SPF.
  4. Na plaży, podczas spacerów lub uprawiania sportu w pełnym słońcu zaleca się odnawiać krem co dwie godziny.

 

dr Khrystyna Shekhovtsova
Ekspert Chantarelle, dermatolog i lekarz medycyny estetycznej

 

 

 

 

Literatura

  • Bailey E, Sober A, Tsao H, Mihm MJ, Johnson T. Cutaneous melanoma. In: Goldsmith L, Katz S, Gilchrest B, Paller A, Leffell D, Wolff K, editors. Fitzpatrick’s Dermatology in General Medicine. New York: McGraw-Hill; 2012.
  • Kasparian NA, Butow PN, Meiser B, Mann GJ. High- and average-risk individuals’ beliefs about, and perceptions of, malignant melanoma: an Australian perspective. 2008;17(3):270–279.
  • Hirst NG, Gordon LG, Scuffham PA, Green AC. Lifetime cost-effectiveness of skin cancer prevention through promotion of daily sunscreen use. Value Health.2012;15(2):261–268.

 

Kosmetyki Chantarelle z ochroną UVA/UVB