Glikacja - jeden z mechanizmów starzenia się skóry

Na starzenie wpływa kilka mechanizmów. Starzenie wiekowe postępuje wraz z upływem lat, fotostarzenie to zmiana struktury skóry wywołana ekspozycją na światło słoneczne. Natomiast innym rodzajem starzenia jest glikacja białek przez cukry czyli pogorszenie stanu skóry na skutek nagromadzenia końcowych produktów procesu glikacji.

„Nagromadzenie usieciowanych białek uszkadza komórki i tkanki, spowalniając procesy w organizmie, które prowadzą do starzenia”.
Johan Bjorksten (teoria starzenia)

Czym jest glikacja?

Glikacja jest powszechną reakcją nieenzymatyczną między białkami i cukrami, która prowadzi do powstania zaawansowanych produktów końcowych glikacji (AGE) w organizmie człowieka. Tworzenie końcowych produktów zaawansowanej glikacji odbywa się w trzech etapach – wczesnej, pośredniej i późnej fazie (AGE). We wczesnych stadiach cukier reaguje z wolną grupą aminową, tworząc zasadę Schiffa, która ulega przegrupowaniu w bardziej stabilny produkt znany jako produkt Amadori.

Produkty AGE mogą wiązać się z białkami i denaturować lub przekształcać je w niefunkcjonalne usieciowane kolageny, powodując sztywność skóry. Z tego powodu zaburzona zostaje struktura włókien kolagenowych, tracą one elastyczność, a w skórze gromadzą się zdeformowane białka. Ponadto glikacja zapobiega rozpadowi uszkodzonego kolagenu i syntezie nowego kolagenu, ponieważ kolagen skórny ma długi okres półtrwania, a takie usieciowane formy nie zanikają; obecnie nie są również w pełni odwracalne. Wszystko to prowadzi do pojawiania się coraz większej ilości zmarszczek i bruzd, skóra traci nawilżenie, turgor, elastyczność, a dodatkowo nie może się zregenerować.

Ciekawostka:
Glikacja jest także ważnym aspektem smażenia i pieczenia chleba, ponieważ odpowiada za proces brązowienia (reakcja Maillarda).

Błędne koło przewlekłego stanu zapalnego

Produkty AGE wiążą się ze specyficznym receptorem produktów końcowych zaawansowanej glikacji (RAGE), który znajduje się na powierzchni wielu typów komórek, w tym komórek naszej skóry.
To wiązanie AGE z RAGE powoduje reakcję zapalną.
Produkty AGE wywołują również powstawanie wolnych rodników, co prowadzi do dalszego podwyższenia poziomu RAGE, a ekspozycja na promieniowanie UV dodatkowo promuje produkcję RAGE. Powstaje błędne koło z przewlekłym zapaleniem i uszkodzeniem tkanek.

Procesy zachodzące w skórze podczas glikacji

Akumulację AGE w skórze obserwuje się zarówno w cukrzycy, jak i przy starzeniu chronologicznym. Białka o niskim współczynniku odnowy, takie jak kolagen typu I i IV, a także białka długowieczne, takie jak fibronektyna, są głównymi celami reakcji glikacji w skórze. Kompleksowe badania wykazały, że AGE nie tylko zmniejsza elastyczność skóry, kumuluje pigment i pogłębia zmarszczki. Jednocześnie niszczy barierę skórną, powoduje apoptozę komórek skóry i wywołuje stan zapalny. Akumulację AGE w skórze wykryto zarówno w naskórku, jak i w skórze właściwej. W naskórku glikowana keratyna prowadzi do zmiany na żółtawy koloryt skóry. Dodatkowo zmniejsza zawartość wody w warstwie rogowej naskórka, co prowadzi do wysuszenia skóry. Ponadto glikacja włókien kolagenowych i elastycznych skóry właściwej przyczynia się do sztywności i utraty elastyczności skóry,a w konsekwencji tworzy zmarszczki.

Skóra nie lubi słodyczy – dieta antyglikacyjna

Badania wykazały, że szkodliwe związki AGE mogą mieć głęboki wpływ na zdrowie metaboliczne — niezależnie od wagi naszego ciała. Węglowodany są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania mózgu, dodatkowo są źródłem energii dla organizmu, jednak nie wszystkie węglowodany są jednakowo przydatne. Węglowodany z warzyw i produktów pełnoziarnistych są znacznie bardziej wartościowe niż węglowodany ze słodyczy i białej mąki.

Pokarmy poddane działaniu wysokich temperatur, jak grillowanie czy smażenie w głębokim tłuszczu, mają zwykle wysoką zawartość związków AGE. Najskuteczniejszym sposobem na zmniejszenie zużycia AGE jest wybór zdrowszych metod gotowania, jak gotowanie na parze. Dodatkowo gotowanie mięsa z kwaśnymi składnikami, takimi jak ocet, pomidor lub sok z cytryny, może zmniejszyć produkcję AGE o 50%. Produkty pochodzenia zwierzęcego mają również wysoki poziom AGE. Należą do nich mięso (zwłaszcza czerwone), niektóre sery, jajecznica, masło, serek śmietankowy, margaryna, majonez i oleje.

Należy ograniczyć takie produkty i zamiast tego wybierać żywność o niskiej zawartości AGE. Na przykład owoce, warzywa i produkty pełnoziarniste mają ich niższy poziom nawet po ugotowaniu. Przeciwutleniacze jak kurkumina i resweratrol, które można znaleźć w skórkach ciemnych owoców typu winogrona, jagody i maliny, mogą pomóc obniżyć poziom AGE. Oprócz niewłaściwej diety, także siedzący tryb życia może prowadzić do dramatycznego wzrostu poziomu AGE. I odwrotnie, wykazano, że regularne ćwiczenia i aktywny tryb życia zmniejszają ilość AGE w organizmie.

Kosmetyki do skóry z procesami i objawami glikacji

Nowoczesne profesjonalne kosmetyki są niezawodnym wsparciem w walce z glikacją. Ponieważ glikacja oddziałuje i wzmacnia fotostarzenie, optymalnym rozwiązaniem będzie stosowanie preparatów przeciwsłonecznych o działaniu antyglikacyjnym i antyoksydacyjnym. Taka właśnie jest linia kosmetyków Regenevia DNA. To program do komórkowej regeneracji antyoksydacyjnej, opracowana w kierunku przeciwdziałania procesom glikacji i utleniania.

Zaawansowanym składnikiem tej linii jest Anti-AGE Collagen Repair – kompleks peptydu karnozyny, witaminy B₃ (niacyny) i u ekstraktu z egzotycznej rośliny quinoa. Karnozyna to dipeptyd, który przeciwdziała tworzeniu się produktów AGE w skórze. Dzięki temu chroni włókna skóry właściwej przed glikacją oraz przedwczesną utratą elastyczności i jędrności. Witamina B₃ (niacyna) zmniejsza TEWL (transepidermalną utratę wody przez naskórek), wzmacnia produkcję kolagenu i działa korzystnie na mikrokrążenie skórne. Ekstrakt z quinoa silnie nawilża i regeneruje skórę. Anti-AGE Collagen Repair redukuje 20 lat glikacji w zaledwie 4 miesiące regularnego stosowania, niszczy osadzone wewnątrzkomórkowe i zewnątrzkomórkowe CPG, hamuje ROS (reaktywne formy tlenu), przywraca ochronną barierę skórną, zwiększa elastyczność, przywracając fibroblasty do normalnego kształtu, a tym samym ich funkcjonalność.

Rys. 2. Porównanie zdolności preparatu z Anti-AGE Collagen Repair do obniżenia AGE w porównaniu z placebo oraz naturalnej akumulacji AGE u młodych i starszych ochotników (źródło: wyniki badań producenta składnika aktywnego).

Preparaty Regenevia DNA zawierają także komórki macierzyste efemerycznych alg Ephemer™, które chronią integralność komórek śródbłonka przed skutkami wysokiego poziomu glukozy oraz mają bezpośrednią zdolność antyoksydacyjną do wspierania funkcji DNA. Miejscowe preparaty na bazie retinolu pomagają również w problemach z glikacją.

Aby uniknąć przedwczesnych objawów starzenia, zadbaj o równoważona dietę, aktywny tryb życia, optymalne godziny snu i właściwą pielęgnację skóry twarzy kosmetykami Chantarelle.

dr Khrystyna Shekhovtsova
Ekspert Chantarelle, dermatolog i lekarz medycyny estetycznej