Mechanizm nawilżania skóry

Mechanizm nawilżania skóry

Z niewłaściwym nawilżeniem skóry boryka się połowa Klientów gabinetów kosmetycznych, problem jest najbardziej dokuczliwy w zimie i latem, kiedy warunki atmosferyczne są dla cery najbardziej niekorzystne. 

 

Woda spełnia w organizmie człowieka kilka ważnych funkcji. Przede wszystkim jest głównym, najważniejszym składnikiem organizmu i może stanowić od 45 do 75% masy ciała, przeciętnie jest to wartość 60%. Zawartość wody w beztłuszczowej masie ciała u osób dorosłych jest względnie stała i wynosi około 75%. W poszczególnych tkankach zawartość wody jest różna, co jest zależne od budowy komórek: mięśnie zawierają 74-80% wody, płuca 80%, wątroba 68%, a kości 25%. Większą zawartością wody charakteryzują się ciecze i płyny ustrojowe, żółć – 86%, chłonka 98%, sok żołądkowy 97%, pot 99,0-99,5%.

Płynny składnik krwi – surowica zawiera 4 litry wody, płyn zewnątrzkomórkowy to 10 litrów płynu tkankowego. Płyn komórkowy wewnątrz organizmu to 30 litrów, a pozostała woda zawiera się w płynach wypełniających jamy ciała. Woda w tkankach organizmu umożliwia przenikanie wewnątrz i zewnątrzkomórkowe uczestnicząc w procesie dyfuzji oraz osmozy.

 

Budowa chemiczna wody

Woda zbudowana jest dwóch pierwiastków – wodoru i tlenu. Jedna cząsteczka wody składa się z dwóch atomów wodoru oraz jednego atomu tlenu zgodnie ze wzorem H-O-H. Obydwa atomy wodoru połączone są wiązaniem z tlenem pod kątem 140 stopni.

Cząsteczka wody jest dipolem, co oznacza, że ma podwójny cząstkowy ładunek ujemny. Cząsteczki wody tworzą między sobą słabe wiązania zwane wiązaniami wodorowymi, dzięki którym cząsteczki wody tworzą usieciowioną strukturę. W stanie stałym struktura ta charakteryzuje się uporządkowaniem, które ulega rozerwaniu po podgrzaniu wody do temperatury wrzenia. Siły przyciągania między poszczególnymi cząsteczkami struktury powoduje powstanie napięcia powierzchniowego między wodą a innymi powierzchniami m.in. powietrzem, ubraniem i skórą.

Woda jest bardzo dobrym rozpuszczalnikiem dla soli oraz innych związków polarnych. Dzięki wodzie następuje również wprowadzanie jonów(elektrolitów) przez bariery naskórka metodą jonoforezy. W procesie jonoforezy następuje różnica potencjałów między naskórkiem a głębszymi warstwami skóry.

 

Kinetyka przeznaskórkowa wody

W skórze mamy do czynienia z dwoma rodzajami wody. Jest to woda ulegająca migracji, która w głównej mierze znajduje się w warstwie rogowej, woda pochodząca z uwodnienia warstw głębszych oraz wodę związaną z koloidami przez słabe połączenia elektrostatyczne. Woda niezwiązana migruje drogą dyfuzji zgodnie z gradientem stężeń na zewnątrz skóry. Drugim rodzajem jest woda nieulegająca migracji, silnie związana z tkankami biologicznymi.

Zawartość wody w skórze niemowlęcia wynosi 80%, natomiast u dorosłego człowieka jest to już 60%. Woda w skórze utrzymuje strukturę protein fibryralnych, na poziomie skóry właściwej obecność wody w kolagenie i elastynie zapobiega utracie ich właściwości mechanicznych. W skórze właściwej znajdują się również związki – GAG – proteoglikany, mukopolisacharydy oraz kwas hialuronowy, które zatrzymują cząsteczki wody. W naskórku woda jest niezbędna w procesie prawidłowego przekształcenia keranocytów w korneocyty, różnicowania się i złuszczania korneocytów, w przypadku zaburzenia tych mechanizmów dochodzi do alergii. Nie mniej istotny jest udział jonów wody w tworzeniu bariery hydrolipidowej. Zaburzenia w tym procesie są najczęstszym typem dysfunkcji związanych z obecnością wody w skórze. Dochodzi wówczas do zwiększenia aktywności enzymów, nieprawidłowej syntezy NMF oraz lipidów, a także zaburzeń w ramach tworzenia się desmosomów.

Kinetyka przenikania wody z głębszych warstw skóry w kierunku naskórka przebiega metodą dyfuzji zgodnie z gradientem stężeń, natomiast na powierzchni woda ulega odparowaniu. Każda z warstw skóry charakteryzuje się określoną zdolnością wiązania wody, im wyższa warstwa skóry tym ta zdolność jest mniejsza. Warstwa podstawna wykazuje stężenie 70% wody, warstwa kolczasta około 50%, warstwa ziarnista już tylko 30%, natomiast naskórek około 10%.

 

TEWL (Transepidermal Water Loss)

Woda przepływa zatem przez warstwy skóry w sposób ciągły. Stały uśredniony przepływ wody przez skórę szacuje się na 5g wody/m2/na godzinę. Przy wyniku 8-10g/m2/1h można stwierdzić, że skóra jest dobrze nawodniona. Przy 3g/wody/1h mamy do czynienia ze skórą suchą, niedostatecznie nawilżoną warstwą rogową. Dzienna utrata wody wynosi od 300 do 400 ml.

Woda jest sukcesywnie uzupełniana drogą dyfuzji z głębszych warstw skóry i ustroju. Zjawisko to nazywane jest w kosmetologii TEWL – transepidermal water loss. Jeżeli jednak kompensacja strat okazuje się niewystarczająca lub mechanizm jest zakłócony dochodzi do powstawania dermatoz, chorób skóry, łatwiej dochodzi do uszkodzeń mechanicznych.

Woda, dzięki opisanym wcześniej wiązaniom wodorowym i właściwościom hydrofobowym, jest wiązana w poszczególnych warstwach skóry poprzez różne elementy strukturalne (białka, węglowodany). To skutkuje względnie stałą ilością wody w omawianych tkankach.

Woda dyfunduje z głębszych warstw skóry poprzez błony komórkowe. W warstwie rogowej napotyka zaś przeszkodę w postaci płaszcza hydrolipidowego, który hamuje ucieczkę wody i jej odparowywanie. Bariera lipidowe, dzięki hydrofobowym właściwościom cementu międzykomórkowego, służy do zatrzymywania wody niezwiązanej w stratum kornerum oraz sebum.

 

Kosmetyki nawilżające

Nowoczesna kosmetyka profesjonalna wykorzystuje obecnie substancje przebadane w laboratoriach, które mają duże możliwości modyfikowania procesów wiązania wody w warstwie rogowej. W procesie skutecznego nawilżania najważniejszą rolę odgrywa zwiększenie zdolności warstwy rogowej do wiązania wody. Ważne jest też wzmocnienie bariery hydrolipidowej oraz zmniejszenie odparowywania wody z powierzchni skóry.

Mitem jest twierdzenie, iż spray’e ze zwykłą wodą są w stanie poprawić nawilżenie skóry. Jest to woda niezwiązana, nie ma zatem szans przeniknąć do warstwy rogowej wbrew gradientowi stężeń. Dodatkowo niekorzystnie wpływa na sebum, powodując jego rozcieńczenie i w efekcie naruszenie bariery hydrolipidowej skóry. W dni upalne należy zatem bezwzględnie unikać spryskiwania twarzy, gdyż przeciwnie do oczekiwanego efektu spowoduje to przesuszenie skóry.

Dobry kosmetyk naśladuje naturalne mechanizmy zatrzymujące wodę w skórze. Tworzy barierę okluzyjną zmniejszając ucieczkę wody, a także zwiększa zawartość wody w startum cornerum. Jednocześnie tworząc warstwę okluzyjną musi zmniejszać gradient stężenia wody na powierzchni skóry, aby zapobiec dyfundowaniu wody z warstwy rogowej. Tworzy w ten sposób dodatkową barierę, dzięki której zmniejsza się odparowanie wody.

 

Nawilżające kosmetyki Chantarelle