Przebarwienia, plamy, piegi...

Czy największym problemem Twojej skóry są przebarwienia? Prawdopodobnie jesteś kobietą o jasnej cerze z fototypem I lub II. Jednakże przebarwienia występują też u ludzi o ciemnej karnacji i mają wiele przyczyn. Są to m.in.: dziedzictwo genetyczne, skłonność do stanów zapalnych skóry, nadmierne opalanie, fotoalergie, zaburzenia hormonalne lub starzenie chronologiczne.

Co wiemy o przebarwieniach

Na początek kilka definicji, jakie przybliżą proces powstawiania pigmentów w naszej skórze. Za jej koloryt odpowiada melanina, czyli barwnik, który jest produkowany przez komórki skóry – melanocyty. Melanina może być żółtoczerwona lub złotobrązowa. U każdej osoby występuje w różnych proporcjach, np. skóra, która pod wpływem słońca szybko czerwienieje zawiera więcej barwników żółtoczerwonych. Produkcja melanocytów jest nadzorowana przez hormony, głównie przez pobudzającą wytwarzanie pigmentu i przyspieszającą opaleniznę – melanotropinę. Hormon ten oddziałuje na aminokwas tyrozynę, który w wyniku reakcji z enzymem tyrozynazyną przekształca się właśnie w melaninę. Proces przekształcania się tyrozyny w melaninę nosi nazwę melanogenezy i zachodzi pod wpływem wybranego bodźca, np. promieniowania słonecznego.

Jeżeli proces melanogenezy zachodzący w danym miejscu skóry zostanie zwiększony (np. przez zwiększenie produkcji melanocytów lub przyspieszenia samego procesu melanogenezy) to nagromadzenie barwników melaniny będzie w tym miejscu większe niż w otaczających go innych komórkach skóry. Ten obszar skóry nazywamy właśnie przebarwieniem (hiperpigmentacją). Jeżeli zaś produkcja melaniny będzie zdecydowanie mniejsza na danym fragmencie skóry – stanie się on dużo jaśniejszy niż jego otoczenie, a to zjawisko nazywamy odbarwieniem (hipopigmentacją). Wiąże się to z niektórymi chorobami skóry, jak bielactwo nabyte, czy albinizm obejmujący hiperpigmentacją całą powierzchnię ciała.

Przebarwienia skóry mają postać plam o zabarwieniu jasnobrunatnym, brązowym lub nawet czarnym, o różnej wielkości i kształcie. Dzielimy je na powierzchniowe – ulokowane w naskórku i głębokie – obejmujące skórę właściwą. Mogą powstawać w różnych miejscach ciała, ale najczęściej tworzą się na powierzchni skóry odsłoniętej i narażonej na promieniowanie słoneczne.

Czynniki powstawania przebarwień

Świetlne – promienie UV nadające opaleniznę, w razie zbyt intensywnego i częstego wystawiania skóry na słońce mogą doprowadzić do powstania hiperpigmentacji.
Cieplne – długookresowe, bezpośrednie nagrzewanie skóry może także prowadzić do powstania plam pigmentacyjnych.
Pozapalne – stan zapalny wywołany chorobą skóry (np. trądzik pospolity, łuszczyca, liszaj) może wywołać zwieszenie produkcji melaniny lub zniszczenie melanocytów i uwolnienie z nich zbyt dużej ilości barwnika.
Mechaniczne – powstają wskutek przewlekłych mechanicznych urazów lub drażnienia skóry (np. przez stałe drapanie się), co ma często wpływ na przyspieszenie procesu melanogenezy i nasilenie pigmentacji.
Chemiczne – drażniący jest środek chemiczny, jaki wywołuje stan zapalny i powstanie przebarwienia. Takim czynnikiem może być np. olejek bergamotowy, który może wywołać objawy alergii kontaktowej.

Rodzaje przebarwień

Piegi (ephelides) – małe plamki (1-5 mm) jasno- lub ciemnobrunatne, które mogą się ze sobą zlewać i tworzyć większe obszary przebarwienia. Zwykle są liczne i występują na twarzy, dekolcie, grzbietach rąk, przedramieniu, plecach i klatce piersiowej. Pod wpływem słońca stają się bardziej widoczne, ale mają też tendencję do ustępowania wraz z wiekiem. Najczęściej dotyczą osób młodych, jasno- lub rudowłosych i o jasnej karnacji (fototyp I). Ich właściciele są bardziej narażeni oparzenia słoneczne i często pragną je usnąć ze względów estetycznych. Bardzo trudno je trwale usunąć. Najczęściej stosuje się zabiegi złuszczające i wybielające, ważna jest również ochrona skóry przed słońcem kremami z wysokim faktorem.

Przebarwienia słoneczne – są zazwyczaj koloru jasno lub ciemnobrązowego i występują najczęściej na twarzy, dekolcie i ramionach. Powstają po nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne (często po poparzeniach) lub w solarium. Latem i wczesną jesienią stają się ciemniejsze i przez to bardziej widoczne. U osób z tendencją do takich przebarwień konieczne jest, niezależnie od pory roku, stosowanie kremów z wysokimi filtrem, minimum SPF20 UVA/UVB.

Przebarwienia wskutek fotoalergii – czyli stosowania niektórych preparatów kosmetycznych i perfum, które zawierają alkohol lub substancje fotouczulające. Mogą pojawić się także po zażyciu niektórych leków i ziół (zwłaszcza dziurawca). Maja postać nieregularnych brązowo-fioletowych plam i występują zazwyczaj na twarzy, szyi i górnej części klatki piersiowej. Wcześniej na tych obszarach skóry często występuje przejściowy stan zapalny. Należy bezzwłocznie przerwać stosowanie szkodliwego kosmetyku oraz zapewnić skórze maksymalną ochronę przed promieniami UVA/UVB.

Przebarwienia pozapalne – pojawiają się w miejscu stanu zapalnego, m.in. przy skórze skłonnej do wyprysków i z problemem trądziku pospolitego i dorosłych, ale także z problemem łuszczycy, ospy wietrznej. Są skutkiem zwiększonej produkcji pigmentu przez zwiększoną aktywność melanocytów. Często samoistnie zanikają po krótszym lub dłuższym okresie. Dla rozjaśnienia przebarwień tego typu oraz ukojenia skóry po wystąpieniu stanu zapalnego zalecane są odpowiednie preparaty do pielęgnacji domowej.

Ostuda (melasma) – występuje w postaci nieregularnych, żółtobrązowych plam, najczęściej u ludzi o ciemnej karnacji. Ostuda lokalizuje się głownie na skórze twarzy. Jej przyczynami może być zachwianie równowagi hormonalnej: w okresie ciąży (II i III trymestr), przy chorobach tarczycy, wątroby (plamy wątrobowe), nadnerczy, w okresie stosowania doustnej antykoncepcji lub innych leków hormonalnych, np. w okresie menopauzy. Ostuda może też być skutkiem reakcji fotoalergicznej, jaka ma miejsce po wystawianiu skóry na promieniowanie UV i aplikacji fotoczułych kosmetyków lub leków. Objawy ostudy zwykle nasilają się pod wpływem kontaktu z promieniowaniem słonecznym. Leczenie dobiera się w zależności od tego czy przebarwienia obejmują naskórek, czy też sięgają skóry właściwej. A przede wszystkim po ustaleniu, co jest głównym czynnikiem wywołującym ostudę.

Plamy soczewicowate (lentigines) – mają postać okrągłych, żółtobrunatnych plam, jakie pod wpływem słońca ciemnieją i stają się liczniejsze. Są podobne do piegów, ale o znacznie większym rozmiarze. Pokrywają głównie twarz, dekolt i dłonie, ale mogą też zaatakować ramiona, brzuch, plecy i nogi. Występują najczęściej u ludzi w podeszłym wieku i nazywane są plamami soczewicowatymi starczymi. Jeżeli ich główną przyczyną jest długoczasowe wystawianie niechronionej skóry na promieniowanie słoneczne określa się je jako plamy soczewicowate słoneczne. Zalecane leczenie to najczęściej zabiegi rozjaśniające (krioterapia, laser) i stosowanie preparatów rozjaśniających podczas pielęgnacji domowej.

Zabiegi gabinetowe na przebarwienia

Na początku każdej kuracji przeciw przebarwieniom kosmetyczka lub lekarz ustala przyczyny, rodzaj i głębokość przebarwień. W zależności od rodzaju problemu zalecane jest wykonanie jednego lub serii zabiegów w gabinecie oraz systematyczna pielęgnacja domowa odpowiednio dobranymi preparatami. Chantarelle poleca zabiegi: Agemelan Holistic, Sebumelan Holistic , C’Modular Age, peelingi z kwasami, peelingi laserowe i zabiegi fotodynamiczne PDT.

Pielęgnacja domowa skóry z przebarwieniami

Przeciwdziałanie przebarwieniom to przede wszystkim całoroczna ochrona skóry przed promieniami UV. Wiosną i latem należy stosować preparaty z filtrem UVA/UVB o faktorze minimum SPF30, zaś jesienią i zimą minimum SPF20. Należy też unikać długotrwałej ekspozycji na słońce i opalania w solariach. Ważne jest też zapoznanie się z listą składników aktywnych w kosmetykach pielęgnacyjnych i kolorowych oraz w perfumach, aby nie zawierały substancji uczulających. Przeciw przebarwieniom aktywnie działają wybrane linie Chantarelle do pielęgnacji domowej: Agemelan Holistic, Sebumelan Holistic oraz C’Modular Age.