Skóra wrażliwa to złożony problem dla wielu dermatologów i kosmetologów. A największą skuteczność zabiegów kosmetycznych zapewnia dobrze przeprowadzona diagnostyka. W przypadku niektórych typów skóry, można mieć wątpliwości, aby dobrze rozpoznać czy jest to skóra wrażliwa, atopowa, reaktywna, naczynkowa, z objawami trądziku różowatego. Konieczny jest wtedy pogłębiony wywiad z pacjentem.
- Skóra wrażliwa to problem 44% populacji USA według udokumentowanych danych lekarzy i kosmetologów. Posiada ją 60-70% kobiet i 50-60% mężczyzn według kwestionariuszy samooceny (Maibach H.I. 1987, Brenaut
- Skóra wrażliwa dotyczy również 51% kobiet i 38% mężczyzn w Wielkiej Brytanii według kwestionariuszy samooceny (Willis C. M. i in., 2001).
Z badań tych wynika, że skóra wrażliwa jest powszechnie spotykana. Kobiety częściej niż mężczyźni cierpią na jej nadwrażliwość, co jest związane z ich cieńszą skórą.
Czynniki wpływające na nadwrażliwość skóry
Skóra wrażliwa może reagować na różne czynniki drażniące. Tak określane „natychmiastowe czynniki drażniące” są indywidualne dla każdego pacjenta. Można je podzielić na trzy grupy:
Rodzaje czynników | Czynniki kontaktowe | Czynniki zewnętrzne | Czynniki wewnętrzne
(w tym dieta, leki) |
twarda woda, niektóre tkaniny lub substancje w kosmetykach źle tolerowane przez skórę | ciepło, zimno, ekstremalne temperatury, nasłonecznienie, wiatr, kurz | zwiększona przepuszczalność naczyń podczas spożywania ostrych przypraw i alkoholu, określone leki | |
Objawy | uczucie napięcia i /lub zaczerwienienia, swędzenie, mrowienie | uczucie mrowienia, pieczenia, zaczerwienienia i uderzeń gorąca | uderzenia gorąca, zaczerwienienie, zwiększona wrażliwość na ciepło |
Objawy pojawiają się najczęściej w ciągu godziny po ekspozycji na czynniki drażniące i mogą utrzymywać się przez minutę lub godziny (Misery L., 2017).
Skala wrażliwości skóry
Nadwrażliwość skóry badana była przez zespół specjalistów dr Laurenta Misery. Opracowali oni kwestionariusz o nazwie „Skala wrażliwości skóry” (Misery L. i in., 2014). W celu opisania stanu skóry, autorzy sugerują, aby pacjenci oceniali każdą z poniższych dolegliwości w 10-stopniowej skali.
- Podrażnienie skóry
- Uczucie mrowienia
- Palenie
- Ciepłe uczucie
- Uczucie napięcia
- Swędzenie
- Ból
- Ogólny dyskomfort
- Uczucie przypływu krwi
- Zaczerwienienie
Dla osób o skórze wrażliwej typowe są wskaźniki w przedziale 20-60 punktów.
Skóra wrażliwa – diagnostyka różnicowa
Podczas wywiadu z pacjentem ważne jest odróżnienie symptomów skóry wrażliwej od symptomów innych dermatoz. Podobne objawy mogą również dawać schorzenia neuropsychiatryczne (nerwica, zniekształcony obraz własnego ciała, zespół chronicznego zmęczenia itp.).
Obecnie eksperci zalecają diagnostykę różnicową skóry wrażliwej z następującymi dermatozami, którym towarzyszy również reaktywność i rumień (Do L.H.D i in., 2020).
- atopowe zapalenie skóry
- chemicznie drażniące kontaktowe zapalenie skóry
- fotodrażniące kontaktowe zapalenie skóry
- fizycznie drażniące kontaktowe zapalenie skóry
- alergiczne kontaktowe zapalenie skóry
- fotoalergia
- trądzik różowaty
(Do LHD i in., 2020)
Dermatoza | Objawy | Zalecane badanie |
atopowe zapalenie skóry | rumień, łuszczenie się skóry | wywiad i ankieta dot. stosowania leków i kosmetyków, badanie fizykalne |
chemicznie drażniące kontaktowe zapalenie skóry | rumień, hiperkeratoza (nadmierne rogowacenie naskórka) lub pęknięcia skóry | wywiad, test płatkowy w celu identyfikacji czynników drażniących |
fotodrażniące kontaktowe zapalenie skóry | rumień, hiperkeratoza (nadmierne rogowacenie naskórka) lub pęknięcia skóry | wywiad, test płatkowy w celu identyfikacji czynników drażniących |
fizycznie drażniące kontaktowe zapalenie skóry | rumień, hiperkeratoza (nadmierne rogowacenie naskórka) lub pęknięcia skóry | wywiad, test płatkowy w celu identyfikacji czynników drażniących |
alergiczne kontaktowe zapalenie skóry | widoczny rumień w miejscu kontaktu | test płatkowy do wykrywania alergenów |
fotoalergia
|
rumień, pęcherze w miejscach narażonych na słońce po zastosowaniu niektórych produktów | wywiad i ankieta dot. stosowania leków i kosmetyków |
trądzik różowaty
|
przemijający lub utrzymujący się rumień z napadami i uczuciem gorąca | wywiad i ankieta dot. stosowania leków i kosmetyków |
Jak odróżnić skórę wrażliwą, atopowe zapalenie skóry i trądzik różowaty?
- Atopowe zapalenie skóry to choroba dziedziczna o przewlekle nawrotowym przebiegu z pewną dynamiką wiekową, charakteryzującą się swędzącymi wypryskami i liszajowatymi wysypkami.
- Trądzik różowaty to przewlekła choroba naczyniowa, która atakuje skórę twarzy i oczu oraz zwykle charakteryzuje się przewlekłymi remisjami i zaostrzeniami. Trądzik różowaty jest dobrze rozpoznawany ze względu na główne objawy choroby – przekrwienie, uporczywy rumień, teleangiektazje, grudki i krosty. Inne objawy obejmują pieczenie, mrowienie, suchość, obrzęk, objawy oczne. Trądzik różowaty przechodzi przez kilka różnych etapów.
- Skóra wrażliwa nie jest określana w dermatologii jako choroba skóry. Charakteryzuje się: zaczerwienieniem, świądem, czasem lekkim opuchnięciem, uczuciem nadmiernego ciepła, napięciem. Skóra wrażliwa ma też nadmierną reakcję na czynniki zewnętrzne, szczególnie na zmiany temperatur, ale także na stres psychiczny, brak snu, źle dobrane kosmetyki.
Atopowe zapalenie skóry (AZS) |
Trądzik różowaty |
Skóra wrażliwa |
początek w dzieciństwie | początek w wieku dorosłym (30-60 lat) | może wystąpić w każdym wieku |
z wiekiem stan skóry poprawia się | z wiekiem stan skóry pogarsza się | z wiekiem stan skóry pogarsza się |
długie cykle remisji i zaostrzeń | długie cykle remisji i zaostrzeń | – |
zaostrzenie sezonowe | zaostrzenie sezonowe | zaostrzenie po podrażnieniu |
genetyczne zaburzenie bariery naskórkowej | – | naruszenie bariery naskórkowej po czynniku drażniącym |
naruszenie pH iw efekcie wysuszenie skóry | skóra może być sucha, normalna lub tłusta | skóra może być sucha, normalna lub tłusta |
naruszenie funkcji bariery | naruszenie funkcji bariery | naruszenie funkcji bariery |
niedobór sebum | – | – |
– | obrzęk twarzy | może wystąpić obrzęk twarzy |
genetyczne predyspozycje | genetyczne predyspozycje | – |
Objawy kliniczne: – swędzenie (nasilane przy poceniu się w nocy) – lokalizacja wysypki (w zależności od wieku) – współistnienie chorób (astma oskrzelowa, alergiczny nieżyt nosa, zapalenie spojówek) |
Objawy kliniczne: – uczucie mrowienia i pieczenia skóry – lokalizacja – uporczywy rumień centralnej części twarzy – zajęte mogą być oczy. – szorstkość skóry i łuszczenie się w centralnej części twarzy |
Objawy kliniczne: – swędzenie po ekspozycji na czynnik agresywny – lokalizacja – częściej otwarte obszary twarzy i ciała – reakcja naczyniowa w centralnej części twarzy |
Diagnostyka skóry wrażliwej jest bardzo istotna przed wyborem pielęgnacji i zabiegów kosmetycznych. Należy uwzględnić specyfikę danego pacjenta oraz zrozumieć procesy zachodzących w jego organizmie. Pomoże to zarówno rozwiązać problem, jak i poprawić jakość życia mimo nadwrażliwości skóry lub innej dermatozy.
dr Khrystyna Shekhovtsova
Ekspert Chantarelle, dermatolog i lekarz medycyny estetycznej
Literatura:
- Chen Y., Lyga J : Brain-skin connection stress. Inflammation and skin aging. Inflamm Allergy Drug Targets 2014
- Do L.H.D., Azizi N., Maibach H. Sensitive Skin Syndrome: An Update Am J Clin Dermatol 2020 Jun
- Draelos Z.D. Cosmetic selection in the sensitive-skin patient. Dermatol Ther 2001
- Elias P.M., Primary role of barrier dysfunction in the pathogenesis of atopic dermatitis. Exp Dermatol 2018
- Huet F., Dion.,Batardiere A., et al. Sensitive skin can be small fbre neuropathy results from a case-control quantitave sensory testing study/ Br J Dermatol 2018
- Inamadar A.C ., Palit A. Sensitive skin An overview. Indian J Dermatol Venereol Leplor 2013
- Lev- Tov H., Maibach H.I. The sensitive skin syndrome. Indian J Dermatol 2012
- Misery L., Neuropsychiatric factors in sensitive skin. Clin Dermatol 2017