Jak tyjemy? Co to jest tkanka tłuszczowa i jak się rozrasta?

Tkanka tłuszczowa nadaje ciału krągłości, a skórze świeżość i gładkość. Łagodzi uderzenia, zatrzymuje ciepło, a w pewnym okresie życia kobiety pomaga w syntezie żeńskich hormonów płciowych. To największy magazyn energii człowieka, wykorzystywany przy zwiększonym zapotrzebowaniu energetycznym. Prawidłowa ilość tłuszczu w ciele mężczyzn wynosi 12–20%, a u kobiet 20–30%. Z kolei u osób uprawiających sport wyczynowo wartości te mogą być niższe.

 

Jak zbudowana jest tkanka tłuszczowa?

Tkanka tłuszczowa składa się z płatów oddzielonych tkanką włóknistą. Wewnątrz płata znajdują się komórki tłuszczowe, podobne do worków wypełnionych tłuszczem, przez które przechodzą również naczynia krwionośne. Wszelkie naruszenia jakości tkanki tłuszczowej mają bardzo niekorzystny wpływ na wygląd skóry i ciała. Jest to m.in. nadmiar tłuszczu w komórkach, pogrubienie przegród między płatami, obrzęki, stany zapalne itp.

Adipocyty to komórki tłuszczowe odpowiedzialne za magazynowanie energii w postaci trójglicerydów i uwalnianie ich w razie potrzeb organizmu. Adipocyty mogą powiększać się nawet 40-krotnie!

 

Jak rozrasta się tkanka tłuszczowa?

Otyłość to powiększenie się tkanki tłuszczowej w celu magazynowania nadmiaru energii. Tkanka tłuszczowa rośnie poprzez dwa mechanizmy:

1. hiperplazja (wzrost liczby komórek)
2. przerost (wzrost rozmiaru komórek)

 

Co to jest otyłość podskórna i trzewna?

Otyłość była tradycyjnie definiowana jako przyrost tkanki tłuszczowej, który przekracza 20% idealnej masy ciała u mężczyzn lub 30% idealnej masy ciała u kobiet. Otyłość możemy podzielić na podskórną i trzewną. Nagromadzenie tkanki tłuszczowej u osób otyłych może objawiać się odkładaniem podskórnej tkanki tłuszczowej lub nadmiarem tłuszczu trzewnego. Ten drugi sposób znany jest jako otyłość trzewna lub brzuszna, w której brzuch jest nadmiernie wystający. Tłuszcz trzewny gromadzi się pod mięśniami brzucha i nie jest widoczny. Tłuszcz otacza wówczas żołądek, wątrobę, jelita i inne narządy. Rozpoznanie tłuszczu podskórnego i tłuszczu trzewnego ustala się metodą szczypania. Zabiegi kosmetyczne nie wpływają na otyłość trzewną.

 

Metabolizm tłuszczu

Tłuszcze (trójglicerydy) są główną rezerwą energii organizmu. Są magazynowane w komórkach tkanki tłuszczowej, adipocytach. Gdy błona adipocytów ulega zniszczeniu, trójglicerydy dostają się do płynu międzykomórkowego i są transportowane do osocza krwi. Natomiast kwasy tłuszczowe (FFA )o dłuższych łańcuchach i nie rozpuszczalne w wodzie – są transportowane poprzez wiązanie się z albuminami osocza. Większość rozkładającej się tkanki tłuszczowej (do 90%) opuszcza organizm przez układ limfatyczny. Dlatego bardzo ważne jest uwzględnienie tego procesu w protokole zabiegu przy technice drenażu limfatycznego.

 

Lipoliza i lipogeneza

Lipoliza to metaboliczny proces rozkładu tłuszczów na składowe kwasy tłuszczowe pod działaniem lipazy. Lipaza to enzym, wytwarzany głównie w trzustce do przewodu pokarmowego. W wyniku pracy tych enzymów powstają końcowe produkty lipolizy – glicerol i kwasy tłuszczowe.

Lipogeneza to proces, w którym glukoza i inne substancjez pożywienia są przekształcane w organizmie w kwasy tłuszczowe.

 

Równowaga lipolityczna

Komórki tłuszczowe stale magazynują i absorbują tłuszcz z układu krwionośnego (lipogeneza), a jednocześnie rozkładają zmagazynowany tłuszcz, aby ponownie uwolnić go do krwioobiegu (lipoliza podstawowa). Te dwa procesy tworzą wzajemnie tzw. cykl akumulacji i uwalniania tłuszczu. W zależności od sygnałów odbieranych przez adipocyty z zewnątrz, cykl ten może skłaniać się bardziej ku akumulacji tłuszczu lub też ku jego uwalnianiu.

 

Lipoliza i lipogeneza

Degradacja trójglicerydów, która zachodzi w adipocytach bez udziału czynników lipolitycznych, przebiega nieprzerwanie. Pomimo tego, że jest to lipoliza umiarkowana, może ona wpływać na poziom tłuszczu w organizmie, ponieważ jest procesem stałym.

Katecholaminy (adrenalina i noradrenalina) to hormony typu „walcz lub uciekaj”. Są one wytwarzane przez organizm podczas stanu zagrożenia, wysiłku lub stresu. Kiedy wskutek wspomnianych sytuacji organizm odczuwa wzmożone zapotrzebowanie na energię, adipocyty są stymulowane przez te hormony w celu zwiększenia lipolizy i w konsekwencji uwalniania kwasów tłuszczowych. Ten rodzaj lipolizy jest znacznie bardziej intensywny niż lipoliza bazowa (do 50 razy silniejszy), ale występuje tylko w określonych sytuacjach.

Po posiłku, adipocyty otrzymują sygnał do magazynowania trójglicerydów (zwiększenia lipogenezy) poprzez aktywację lipazy lipoproteinowej (LPL) oraz ścieżkę insuliny.

 

Dla zainteresowanych:

Aktywacja ścieżki insuliny prowadzi do fosforylacji kinazy-3-fosfatydyloinozytolu (Pl3K). Po aktywacji, enzym ten powoduje translokację transportera GLUT4 z pęcherzyków wewnątrzkomórkowych do powierzchni błony komórkowej, pozwalając na większe wchłanianie glukozy do komórki. Glukoza przekształcana jest do glicerolu, który łączy się z wolnymi kwasami tłuszczowymi produkowanymi przez aktywowaną lipazę lipoproteinową, dając trójglicerydy. Jednocześnie, aktywacja ścieżki insuliny powoduje zahamowanie lipolizy bazowej wskutek inhibicji lipazy hormonowrażliwej (HSL), co również prowadzi do akumulacji trójglicerydów w adipocycie

Globalna adipogeneza

Tak jak wcześniej opisaliśmy – rozrost tkanki tłuszczowej u dorosłych spowodowany jest nie tylko przez powiększenie adipocytów magazynujących trójglicerydy, ale także przez wzrost liczby adipocytów. Pomimo, że dojrzałe adipocyty nie mają zdolności do rozmnażania, w tkance tłuszczowej znajdują się komórki prekursorowe (podobne do fibroblastów), które mogą się różnicować do nowych adipocytów. Proces ten jest pobudzany w przypadkach nierównowagi między dostarczaniem energii, a jej zużyciem.

 

Dla zainteresowanych:

Aktywacja ścieżki insuliny powoduje wzrost adipogenezy przez podwójny, komplementarny mechanizm: aktywację kinazy-3-fosfatydyloinozytolu (Pl3K) (inhibitory tego enzymu, takie jak wortmannina, mają działanie anty-adipogenezowe) oraz aktywację ścieżki Ras-MAP kinaza-CREB, w której CREB jest ostatnim odpowiedzialnym za inicjowanie kaskady procesów różnicowania adipocytów.

 

dr Khrystyna Shekhovtsova
Ekspert Chantarelle, dermatolog i lekarz medycyny estetycznej